Historia

Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Łodzi jest publiczną instytucją edukacyjną utworzoną na mocy Uchwały Rady Miasta Łodzi z dniem 1 września 2016 r. poprzez połączenie:

1. Technikum nr 19 w Łodzi przy ul. Stefana Żeromskiego 115;
2. Zasadniczej Szkoły Zawodowej nr 19 w Łodzi przy ul. Stefana Żeromskiego 115;
3. Szkoły Policealnej nr 19 w Łodzi przy ul. Stefana Żeromskiego 115;
4. Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Ewarysta Estkowskiego w Łodzi przy ul. Stefana Żeromskiego 115.

Do 31.08.2016 r. szkoła funkcjonowała jako Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 19 w Łodzi (ZSP 19) oraz CKU jako osobne jednostki edukacyjne.

Historia szkoły zaczyna się w 1869 roku kiedy to została otwarta Łódzka Wyższa Szkoła Rzemieślnicza mieszcząca się przy
pl. Wolności 14 (obecnie budynek Muzeum Archeologii i Etnografii). Powstanie szkoły było ściśle związanez dynamicznie rozwijającym się łódzkim przemysłem włókienniczym. Piękny, zabytkowy budynek przy ulicy Żeromskiego 115 na trwałe wpisał się
w krajobraz Łodzi. Łódzka Szkoła Rękodzielniczo-Przemysłowa, prababka dzisiejszego Zespołu, miała tu swą siedzibę od 1903 roku. W świadomości starszego pokolenia łodzian wciąż jeszcze szkoła ta funkcjonuje jako „Włókiennik”. Zmieniały się nazwy, minęły dwie wojny, a dokąd Łódź chciała zachować swe oblicze ziemi obiecanej, „Włókiennik” kształcił pokolenia specjalistów w przemyśle tkackim, przędzalniczym, dziewiarskim. Później trzeba było iść z duchem czasu, sprostać zmianom w oczekiwaniach mieszkańców miasta, nowej polityce oświatowej. Mimo malejącego zainteresowania młodzieży zawodami związanymi z włókiennictwem, a co za tym idzie, mimo problemów z rekrutacją, które przeżywają wszystkie szkoły odzieżowe, w ramach ZSP Nr 19 do dziś udało się przetrwać technikum włókienniczemu. W 1869 roku władze rosyjskie założyły w Łodzi średnią szkolę zawodowa pod nazwa Łódzka Wyższa Szkoła Rzemieślnicza. Od wielu lat przemysłowcy łódzcy starali się o zgodę na powstanie szkoły technicznej, ponieważ potrzebowali wykwalifikowanych robotników i średniej kadry technicznej. Fabrykanci wybierali na stanowiska mistrzów doświadczonych robotników, którzy niestety nie posiadali wykształcenia fachowego. Należy pamiętać, że w latach 60-tych Łódź stała się szybko rozwijającym się miastem przemysłowym. Dostarczała ponad połowę produkcji bawełny w Królestwie Polskim,
a pod konie XIX wieku 2/3. W tym dynamicznie rozwijającym się mieście było niestety ponad 79% analfabetów. Program Szkoły oparty był na wzorach słynnej niemieckiej szkoły w Chemitz, w której naukę pobierali synowie fabrykantów łódzkich. Pierwsza siedziba Łódzkiej Wyższej Szkoły Rzemieślniczej mieściła się przy Nowym Rynku (obecnie Muzeum Archeologiczno- Etnograficzne na Placu Wolności). Nauka odbywała się w języku rosyjskim. Kadrę nauczycielską stanowili Rosjanie lub Niemcy. W 1891 władze rosyjskie zreformowały Szkołę, spełniając tym samym postulaty przemysłowców łódzkich wskazujących na konieczność większego uzawodowienia placówki. Łódzka Szkoła Rękodzielniczo- Przemysłowa, bo taka nazwę nosiła placówka zmieniła również siedzibę. Magistrat podarował 2,5 hektarowy plac przy ulicy pańskiej (obecnie Żeromskiego) oraz znaczna kwotę pieniędzy na budowę
i utrzymanie szkoły. Pomoc finansową zaoferowali fabrykanci: I. Poznański, L. Geyer oraz K. Scheibler. Dzięki tym środkom wybudowano latach 1901-1903 nowoczesny gmach wyposażony w pracownie fizyki, mechaniki, technologii chemicznej, przyrodniczą i kreślarska oraz laboratorium chemiczne służąco do poznawania tajników farbowania tkanin. Utworzono warsztaty mechaniczne, w których uczniowie uczyli się tkactwa i ślusarstwa. Absolwentami szkoły byli znani przemysłowcy: Stanisław Lorentz, R. Biederman, Juliusz Krusche, Maurycy Poznański, Leon Grohman i Włodzimierz Fuks. W 1905 roku uczniowie solidaryzując się ze strajkującymi robotnikami łódzkich fabryk ogłosili strajk i zażądali wprowadzenia języka polskiego. Postulat ten został spełniony w 1907 r. i język polski pojawił się jako przedmiot nadobowiązkowy. Po wybuchu I wojny światowej władze rosyjskie przeniosły placówkę do Iwanowa – Wozniesieńska na północy-wschód od Moskwy wywożąc m.in. wyposażenie i archiwum. Budynek stał się szpitalem wojennym. Po odzyskaniu niepodległości w 1918r. podjęto energiczne działania w celu utworzenia w Łodzi szkoły przemysłowej, która miała uniezależnić przemysł włókienniczy od fachowców-cudzoziemców. Organizatorem placówki i jej dyrektorem został inz. Adam Trojanowski. W 1919r. otworzono Państwowa Szkołę Włókiennicza z wydziałem przędzalniczym, tkackim i farbiarsko-wykańczalniczym. Uczelnia borykała się z wieloma problemami: główny budynek został zajęty przez rożne instytucje i urzędy oraz osoby prywatne. Część majątku została wywieziona przez Rosjan, cześć zrabowana przez Niemców, cześć przydzielona rożnym urzędom. Brakowało personelu nauczycielskiego i pomocniczego. Dyr. A. Trojanowskiemu udało się odzyskać 20-25% przedwojennego stanu posiadania, zwiększyć go dzięki pomocy Izby Przemysłowo-Handlowej i Rady Opiekuńczej Szkoły, odzyskać od 1930 r. wszystkie pomieszczenia. W 1920 r. uruchomiono czwarty z kolei wydział mechaniczny. W 1929 r., dzięki wyposażeniu szkoły przez przemysłowców w maszyny, warsztaty i potrzebne urządzenia otwarto wydział dziewiarski. W 1930r. dzięki inicjatywie Stowarzyszenia Elektryków Polskich – wydział elektryczny. Dzięki skutecznym działaniom dyr. A. Trojanowskiego i pracy dydaktycznej kadry nauczycielskiej Państwowa Szkołę Włókienniczej miała rangę świetniej średniej szkoły zawodowej. W 1936 r. władze przeprowadziły reformę oświaty (reforma jędrzejewiczowska) i zreorganizowały szkołę zmieniając wydziały na gimnazja oraz nazwę placówki na Państwowa Szkołę Techniczno-Przemysłową. Zmiany te zostały nieprzychylnie przyjęte przez nauczycieli
i uczniów, ponieważ uniemożliwiły absolwentom zdawanie na studia wyższe. Poziom nauczania, mimo tych zmian pozostał wysoki, dzięki stałej rozbudowie warsztatów i laboratoriów, wysokiemu poziomowi pracy kadry nauczycielskiej. 40 zatrudnionych w szkole nauczycieli posiadało wykształcenie wyższe, legitymowało się dorobkiem naukowym i piśmienniczym oraz bogatym doświadczeniem. Do tego grona należeli: dyrektorzy- A. Trojanowski i J. Kunstman, B. Gabler, S. Łatkiewicz, A. Nalepiński,
J. Pasierbiński, L. Pfeifer, W. Solecki, F. Słuchocki, B. Moczulski, L. Temerson, W. Szczygielski, L. Stolarzewicz ( członek PALiteratury).
1 września 1939r. wybuchła II wojna światowa. Wojna i okupacja były najtrudniejszym okresem w dziejach szkoły. Na początku września pełniący obowiązki dyrektora B. Gabler zawiesił działalność PST-P. Uruchomienie zajęć następowało stopniowo od 25 września do 8 października 1939 r. , a więc po wkroczeniu wojsk niemieckich do Łodzi Zajęcia odbywały się jedynie na parterze budynku głównego i w warsztatach. Na I i II Niemcy umieścili szpital polowy dla polskich jeńców. Komisarzem szkoły wyznaczyli pracownika warsztatów, pochodzenia niemieckiego, charakteryzującego się poglądami nazistowskim. Za jego sprawą prześladowano i dyskryminowano polskich pracowników, wielu z nich wysiedlono lub aresztowano. Stan zagrożenia i niepewności jutra spowodował, ze wielu nauczycieli i uczniów opuszczało Łódź. Pod koniec roku stan klas zmniejszył się do 30 %. B . Gabler nie podjął obowiązków dyrektora placówki tłumacząc się chorobą, w związku z tym jego zastępca J. Weber otrzymał od władz okupacyjnych w grudniu 1939 r. decyzje o rozwiązaniu Szkoły. Od 1940 r. Niemcy zorganizowali trzy szkoły zawodowe, w których mogli się uczyć chłopcy narodowości niemieckiej. Wykorzystano do tego bazę naukowo – dydaktyczna przedwojennej PST-P, która
wg specjalistów niemieckich odpowiadała szkole inżynierskiej. Wysoki przedwojenny poziom nauczania szkoły zadecydował o tym,
że władze niemieckie nadały tytuły inżynierskie wszystkim przedwojennym absolwentom , którzy podpisali volkslistę. W czasie okupacji niszczono wszystko co świadczyło o polskości placówki. Dzięki odwadze polskiego personelu ( nauczycieli) uratowano znaczną część księgozbioru biblioteki, a przede wszystkim ukryto sztandar szkoły. Nauczyciele i uczniowie Szkoły, w tych najtragiczniejszych dla Polski latach walczyli na różnych frontach, walczyli w ruchu oporu, brali udział w tajnym nauczaniu, byli więźniami obozów koncentracyjnych , przebyli w niemieckich i sowieckich obozach jenieckich. Wielu z nich zmordowało NKWD
w Katyniu i Charkowie.

W styczniu 1945 r. Łódź została wyzwolona, koszmar pięcioletniej okupacji skończył się. Podczas walk kilka bomb lotniczych spadło na teren szkoły, w wyniku nalotu zniszczony został budynek warsztatów mechanicznych. Już w pierwszym miesiącu wolności do szkoły zgłaszała się młodzież, która chciała podjąć naukę po okupacyjnej przerwie. Pierwszy powojenny rok szkolny trwał
od 4 marca do 31 lipca 1945 r. W tym czasie naukę pobierało 460 uczniów. Zajęcia odbywały się w pięciu gimnazjach: Przędzalniczym, Tkackim, Farbiarsko – Wykańczalniczym, Dziewiarskim, Mechanicznym oraz w Liceum Elektrycznym. Zachowano przedwojenna strukturę i nazwę: Państwowa Szkoła Techniczno – Przemysłowa, obowiązywały przedwojenne programy nauczania. Stopniowo tworzono nowe licea: Mechaniczne (1945), Włókiennicze (1946) i Chemiczne (1947). Odbudowujący się przemysł polski potrzebował fachowców. Szkoła umożliwiała zdobycie atrakcyjnego zawodu. PST-P była nazywana „małą politechniką”, ponieważ do lat pięćdziesiątych była jedyną w Łodzi średnią szkołą przemysłową. O wyjątkowej pozycji placówki świadczy zwiększająca się
z roku na rok liczba uczniów: 1955/1946- 1073, 1946/1947-1797, 1947/1948- 2299, 1948/1949-2370. Aby zaspokoić potrzeby kadrowe gospodarki kraju i przemysłu łódzkiego w Szkole organizowano i utrzymywano rożne kierunki kształcenia średniego np. wydział radiowy, wydział planowania, wydział normowania. Działały np. Szkoła Mistrzów i Zasadnicza Szkoła Włókiennicza, szkoły dla dorosłych czynnych pracowników przemysłu włókienniczego, którzy nie posiadali wykształcenia zawodowego. W ramach międzynarodowej współpracy w dziedzinie edukacji w szkole uczyli się cudzoziemcy z Tunezji, Cypru, Boliwii, Korei Północnej, Omanu i Egiptu. W okresie powojennym kilkakrotnie placówka zmieniała nazwę. W 1951 r. na Technikum Przemysłu Włókienniczego Ministerstwa Przemysłu Lekkiego, w 1957 na Technikum Włókiennicze nr 1. Od 1964 r. Technikum Włókiennicze nr 1 im. W. Tierieszkowej, Państwowa Szkoła Techniczna (policealna), Technikum Włókiennicze dla Pracujących i Technikum Włókiennicze Zaoczne tworzyły Zespól Szkół Zawodowych nr 3, a od 1976 do 1993 Zespół Szkól Włókienniczych nr 1. Stopniowo Szkoła stała się placówką kształcenia wyłącznie włókienników (zlikwidowano m.in. wydział mechaniczny i elektryczny). W tym czasie zmieniała się również organizacja procesu nauczania, np. w roku szkolnym 1948/49 nie przyjmowano do pierwszych klas gimnazjum, bo powstawały licea zawodowe. W roku 1950/51 licea zastąpiły technika 4-letnie, a od 1956/57 technika 5-letnie. W roku szkolnym 1967/68 naukę w TW nr 1 rozpoczęli pierwsi absolwenci ośmioletniej szkoły podstawowej. W pierwszych latach po wojnie wielu uczniów stanowili ludzie dorośli, którzy kończyli naukę rozpoczętą przed wojną lub rozpoczynali ją z opóźnieniem spowodowanym okupacją. Większość z nich pochodziła z Łodzi lub miast i wsi województwa łódzkiego. Szkoła dysponowała własnym internatem. Należy wspomnieć,że do roku 1947 uczniami byli wyłącznie chłopcy. Pierwsze uczennice pojawiły się w roku szkolnym 1947/48, kształciły się w Liceum Chemicznym i i na wydziałach włókienniczych. W latach powojennych kadrę pedagogiczna tworzyli nauczyciele zawodu i przedmiotów zawodowych, wielu z nich rekrutowało się z dawnych absolwentów szkoły. Nauczyciele byli specjalistami różnych dziedzin, ze względu na to, że w szkole były różnorodne kierunki kształcenia. Większość z nich posiadała pełne kwalifikacje pedagogiczne oraz zawodowe uzyskane na studiach wyższych politechnicznych i uniwersyteckich.

Sukces szkoły to nie tylko tworzenie profili odpowiadających zmieniającemu się zapotrzebowaniu młodzieży. Równie ważna jest atmosfera, tolerancja, życzliwość, akceptacja, poszanowanie praw młodych ludzi. Zadaniem szkoły publicznej jest szybkie
i skuteczne reagowanie na problemy wychowanków, niekiedy bardzo poważne i złożone, pomoc w odkrywaniu talentów, pokonywaniu trudności, budowaniu wiary w sukces. Trzeba zachęcić rodziców do współpracy, w atmosferze życzliwości budować wiarę w możliwość wspólnego wychowywania powierzonych nam pociech. To zadanie całej rady pedagogicznej i – na szczęście – nauczyliśmy się je traktować jako wspólny cel. Ta aura sprawia, że o ile w świadomości starszych łodzian szkoła przy ulicy Żeromskiego 115 funkcjonuje jako dawny „Włókiennik”, w latach 2012 – 2016 to popularna „Dziewiętnastka”, od 1 września 2016 r. CKZiU.

Dotychczasowe nazwy szkoły:

  • 1869 – Łódzka Wyższa Szkoła Rzemieślnicza
  • 1899 – Łódzka Szkoła Rękodzielniczo-Przemysłowa
  • 1919 – Państwowa Szkoła Włókiennicza
  • 1933 – Państwowa Szkoła Techniczno-Przemysłowa
  • 1951 – Technikum Przemysłu Włókienniczego Ministerstwa Przemysłu Lekkiego
  • 1957 – Technikum Włókiennicze nr 1 w Łodzi
  • 1963 – Technikum Włókiennicze nr 1 im. W. Tiereszkowej
  • 1964 – Zespół Szkół Zawodowych nr 3
  • 1976 – Zespół Szkół Włókienniczych nr 1 w Łodzi
  • 1993 – Zespół Szkół Techniczno-Przemysłowych w Łodzi (nazwa nawiązująca do tej nadanej w 1933r.)
  • 2002 – Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 19 w Łodzi
  • 2004 – Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 19 im. Karola Wojtyły w Łodzi
  • 2016 – Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Łodzi 

W przeciwieństwie do nazw, siedziba szkoły zmieniła się tylko raz – w 1903 r. Szkoła przeniosła się do – specjalnie dla niej wybudowanego – kompleksu budynków przy ul. Żeromskiego 115 (wówczas Pańskiej), gdzie mieści się do dziś. Budynek szkoły zaprojektował łódzki architekt Piotr Brukalski, a ostatecznie projekt sygnował Otto Gehling. Nowa siedziba Szkoły stworzona była na miarę jej potrzeb i możliwości. Budowę finansowo wsparli najwięksi łódzcy fabrykanci, m.in. L. Geyer i I. K. Poznański, a magistrat ofiarował pod zabudowę 2,5 ha placu wyodrębnionego z terenu lasu miejskiego (obecnie Park im. J. Poniatowskiego).

Dzisiaj widać, z jakim rozmachem i pomysłowością inwestorzy zrealizowali projekt.

Budynek z początku XX w.

 

Przez lata zmieniali się Dyrektorzy Szkoły. Oto Oni od czasu odzyskania przez Polskę niepodległości w roku 1918 do dzisiaj:

  1.  inż. Adam Trojanowski 1919 -1931
  2.  inż. Bronisław Moczulski 1931-1932
  3.  inż. Jan Kunstman 1932 -1939
  4.  inż. Bolesław Gabler 1939
  5.  mgr inż. Kazimierz Jarzębiński 1945 -1959
  6.  mgr inż. Jan Kłoszewski 1959 -1963
  7.  inż. Kazimierz Mamełka 1963 -1983
  8.  mgr inż. Ryszard Ossowski 1983 -1992
  9.  mgr Jan Stupak 1992 – 2009
  10.  mgr inż. Irena Piechota 2009
  11.  mgr Teresa Łęcka 2009 – 2021
  12.  mgr Dominika Walicka od 2021  

 

Historia budynku w obiektywie.

Pierwsza lokalizacja  szkoły na Placu Wolności 

Na placu budowy szkoły w nowej lokalizacji 

Zdjęcie posadzki w „budynku dyrektora”.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Widok na panoramę miasta z dachu gmachu.

 

 

 

 

 

Losy absolwentów

Henryk Chmielewski – mistrz farbiarstwa i … boksu 

Przyszedł na świat w 1914 roku w Łodzi. Boks zaczął trenować jako nastolatek, choć wówczas z pewnością nie traktował tego sportu jako potencjalnego źródła utrzymania w przyszłości, o czym świadczy zdobyte przez niego wykształcenie – Chmielewski mógł się bowiem chwalić, jako absolwent Państwowej Szkoły Włókienniczej w Łodzi,   uprawnieniami mistrza farbiarskiego. Przez jakiś czas pracował zresztą w łódzkich zakładach włókienniczych należących do Izraela Poznańskiego … cały tekst